 ELEKTROENERGETIKA |
VESTI FIRME |
BAZA EE EE BLOG |
DOGAĐAJI FAKULTETI |
KNJIGE ČASOPISI |
POSLOVI LINKOVI |
SISTEMI ISTORIJAT |
  |  |
 |
| IZ ISTORIJE ELEKTROPRIVREDE SRBIJE
1870. Počela proizvodnjа uglja u Srbiji, u jami “Stari Kostolac”. Vlasnik rudnika bio je Đorđe Vajfert. Zbog ulaganja u istraživanja rudnog bogatstva Srbije, njegovo ime je ušlo u istoriju srpskog rudarstva. Na mestu ove jame danas se nalazi Spomen obeležje kostolačkim rudarima. 1884. Prvo električno osvetljenje u Srbiji proradilo je u pogonu Vojno-tehničkog zavoda u Kragujevcu, kako bi čaurnica radila tokom noći. Zasluge za to pripadaju inženjeru Todoru Toši Seleskoviću. Bio je prvi konstruktor mašina u Srbiji i izradio je prvu vodnu turbinu u Srbiji. 1892. U Beogradu je boravio Nikola Tesla, prvi i jedini put. Beograđani, ali i građani iz cele Srbije priredili su mu nezaboravan doček. 1893. Počela sa radom prva javna elektrana u Srbiji – termoelektrana na Dorćolu u Beogradu. Zaslužan za to je profesor fizike Đorđe Stanojević. Početak elektrifikacije Srbije vezan je za njegovo ime – zahvaljujući njemu, puštene su u rad i hidroelektrane “Pod gradom”, “Vučje”, “Gamzigrad”… Dan puštanja u pogon ove termoelektrane – 6. oktobar je Dan Elektroprivrede Srbije. 1894. Đorđe Stanojević je objavio delo “Nikola Tesla i njegova otkrića”. Bila je to prva knjiga o Tesli u Srbiji, a drugu u svetu. 1896. Započelo kopanje uglja u jami “Tvrdojevac”, u Kolubari. U kolubarskim jamama vagonete uglja dugo su vukli – konji! 1900. Počela je da radi hidroelektrana «Pod gradom» u Užicu na Đetinji, prva elektrana u Srbiji po Teslinim principima naizmeničnih struja, i to samo četiri godine nakon početka rada hidroelektrane na Nijagari. Elektrana radi i danas. 1903. Počela je da radi hidroelektrana “Vučje”, u istoimenom selu na Vučjanki. Prvi dalekovod u Srbiji, dužine 17 km, izgrađen je od ove elektrane do Leskovca. Hidroelektrana je u pogonu i danas. 1908. Puštena je u pogon hidroelektrana “Sveta Petka”, na Nišavi, kod Niša. Radi i danas. 1909. Izgrađena je hidroelektrana «Gamzigrad» na Timoku, kod Zaječara. Elektrana je u pogonu i danas. 1911. Počela je sa radom hidroelektrana “Moravica”, na istoimenoj reci, u Ivanjici. Trenutno je van pogona. 1928. Puštena je u pogon hidroelektrana “Jelašnica”, na istoimenoj reci kod Vranja. Radi i danas. 1931. Počela je da radi hidroelektrana “Sićevo”. Nalazi se nekoliko kilometara nizvodno od starije HE “Sveta Patke” na Nišavi, kod Niša. I danas proizvodi električnu energiju. 1932. U Beogradu je izgrađena termoelektrana «Snaga i svetlost», jedna od tada najvećih elektrana na Balkanu. 1937. Preduzeće “Elektro-Makiš” izgradilo je termoelektranu u Vreocima, koja je predstavljala okosnicu elektroenergetskog sistema Srbije tog doba. Instalisana snaga termoelektrane iznosila je 12 MW. Ugalj za njen rad kopan je u jami “Junkovac”. 1943. Otvoren prvi površinski kop u Srbiji “Kostolac”; nakon Drugog svetskog rata imao je značajnu ulogu u industrijalizaciji zemlje, obuci kadrova kao i primeni nove tehnologije u proizvodnji uglja. Kop je zatvoren 1980. godine. 1948. Izgrađena prva hidroelektrana nakon Drugog svetskog rata, HE «Sokolovica», na Timoku kod Čokonjara. 1948. Izgrađena termoelektrana TE «Mali Kostolac». Mašinska oprema: turbine, generatori i kotlovi, bili su preneseni iz stare beogradske elektrane (1893.), delimično rekonstruisani i montirani u ovu elektranu. 1952. Početak rada Površinskog kopa «Kolubara». Uključivanjem tzv. “Polja A” u redovnu proizvodnju, započeo je veliki proizvodni zamah u proizvodnji uglja. 1954. Počele da rade HE “Ovčar banja” i “Međuvršje” na Moravi, blizu Čačka; Potekli prvi kilovat-sati električne energije iz “Vlasinskih HE”, što je tada predstavljalo trećinu ukupno proizvedene energije u Srbiji. 1955. Hidroelektrana “Zvornik”, zvana i “prvenac na Drini” , puštena je u pogon. 1956. Početak rada TE «Kolubara A» u Velikim Crljenima. Danas je to najstarija aktivna termoelektrana u EPS-u; započela je eksploatacija uglja na Površinskom kopu «Kosovo». 1960/1967. Izgrađene hidroelektrane «Bistrica», «Kokin Brod» i «Potpeć». 1962.- Počela da radi TE “Kosovo A”. 1963. Prvi blokovi TE-TO “Sremska Mitrovica” ušli u pogon. 1966. Počela sa radom HE «Bajina Bašta»; otvoreno “Polje D” u kolubarskom basenu, tada najvećem površinskom kopu na Balkanu. 1967. Puštena u pogon TE “Kostolac A” 1969. Puštene u pogon TE “Morava” 1970. Pušten u pogon TE "Nikola Tesla" A – to je najveća termoelektrana na Balkanu i ujedno najveći pojedinačni proizvođač električne energije u elektroenergetskom sistemu Srbije. 1970. Pušten je u rad hidroenergetski i plovidbeni sistem (HEPS) “Đerdap 1” - to je najveća hidrotehnička građevina na Dunavu, i najveći proizvođač hidroenergije u Jugoistočnoj Evropi. Projektovan je i građen zajednički sa Rumunijom, tako da obe države raspolažu istim, simetričnim delovima glavnog objekta, a njegova simetrala predstavlja državnu granicu. 1978. Počela da radi PAP “Lisina”, sa funkcijom prepumpavanja vode iz Lisinskog u Vlasinsko jezero, čime je proizvodnja “Vlasinskih HE” bitno povećana. 1979. Počela sa radom HE “Uvac”, na istoimenom jezeru, na oko 1000 metara nadmorske visine. 1981. U TE-TO Novi Sad počela da se proizvodi električna energija. 1982. Podignuta Reverzibilna hidrocentrala «Bajina Bašta», istinski dragulj srpskog elektroprivrednog sistema. 1983. Počele da rade TE “Nikola Tesla B”. U ovoj elektrani nalaze se dve najveće elektroenergetske jedinice u Srbiji; puštena u pogon TE”Kosovo B”. 1985. Ušla u pogon HE “Đerdap 2”, druga zajednička srpsko-rumunska hidroelektrana na Dunavu. 1987. Ušla u pogon TE "Kostolac B". 1989. Pušten u pogon najjači blok od 120MW u TE-TO "Zrenjanin". 1990. Izgrađena hidrocentrala “Pirot”, jedinstvena po vodostanu koji je izgrađen bez ankerskih blokova; puštena u pogon i treća termoelektrana-toplana "Zrenjanin". 
|